گرچه این مواد به شدت کمیابند اما آنها را معمولاً می توان با قیمتی پائین تر از برخی از محبوبترین گوهرها خریداری نمود. چرا این گوهرها آنقدرها هم گرانقیمت نمی باشند؟ زیرا اغلب افراد با آنها آشنایی ندارند، بنابراین آنها در جواهرفروشی ها مورد درخواست نیستند. به علاوه، منابع این مواد بسیار اندک بسیار تکه تکه و بسیار غیرقابل اتکا اند به گونه ای که آنها جایی در عمده فروشی یا جواهرات تولید انبوه ندارند.

 موادی با بالاترین کیفیت "همانگونه که یافت شده بودند" برای دانشمندان، مجموعه داران کانی و شخانه بیشترین جذابیت را دارند. موادی با بهترین کیفیت گوهرین معمولاً به دست شمار اندکی از طراحان جواهرات می رسد که آنها را برای ساختن قطعاتی منحصر به فرد بکار می برند. اشیائی با کیفیت پائینتر و اندازه کوچکتر به گوهرهای بدیع مبدل و یا به بازارهای کلکسیونی وارد می شوند]  Collectible goods : اشیائی که معمولاً هیچ گونه ارزش مطلوبیتی ندارند و صرفاً به دلیل آنکه برای کلکسیون هستند دارای ارزشند. اما عموماً هنگامی که ارزش پول تنزل می یابد ارزش خود را حفظ می نمایند و در یک دوره تورمی افراد زیادی به کالای کلکسیونی به عنوان ارزش بهتر از پول روی می آورند.

بیشترین تقاضا برای گوهرهای فرازمینی از ناحیه افرادی است که علاقه مند به طب جایگزین و مکمل اند. آنها باور دارند که این مواد ویژگی های بخصوصی دارند که به ارتقاء سلامت یاری می رسانند. (شواهدی علمی ای در تائید این نقش در سلامتی وجود ندارد)

در این مقاله شما عکس ها، اثرهای هنری و تعاریفی مختصر از چندین ماده فرازمینی را خواهید یافت که به عنوان گوهر مورد استفاده قرار گرفته اند. اغلب افراد بواسطه تنوع و زیبایی آنها متحیر خواهند گردید.

شیشه صحرای لیبی

شیشه صحرای لیبی ماده ای است که تصور می گردد در طی یک تصادم شخانه ای در صحرای لیبی در حدود 26 میلیون سال قبل در نزدیکی جایی که امروزه مرز دوکشور لیبی و مصر می باشد، شکل گرفته است. یک تئوری بیان می دارد که شخان سنگ طی یک انفجار هوایی (air burst: انفجاری که پیش از برخورد با هدف به وقوع می پیوندد) ماسه و سایر مواد زیر سطح زمین را به صورت برق آسا ذوب نمود. بسیاری از قطعات شیشه سطحی دارند که مملو از فرورفتگی های کم عمق، مشابه رِگماگلیپت  های روی شخانه ها است و این حاکی از سایشی است که در هنگامیکه شیشه به سرعت در اتمسفر زمین حرکت می نماید، رخ می دهد. تصور می گردد که شیشه صحرا نیز مانند مولداویت، یک "برخوردسنگ" (Impactite) باشد.

رِگماگلیپت (Regmaglypt: که از دو کلمه rhêgma به معنای شکستگی و gluptónبه معنای مجسمه یا طرح حکاکی شده یا تندیس مشتق شده است و در واقع به معنای یک فرورفتگی یا چاله کم عمق روی سطح یک شخانه، مشابه اثرانگشت شست روی خاک رس است که بواسطه ساییدگی  هنگامیکه در حال سقوط در جو می باشد، ایجاد می گردد)

قطعات کمیابی از شیشه با کیفیت گوهرین گاهی به شکل سنگ های کوژتراش شده یا پخ تراش شده برش می خورند. قطعات برش نخورده با یک شکل و رنگ جذاب اغلب جهت بکاررفتن در ساختن جواهرات سیم پیچ یا سوراخ می شوند. نمونه های شاخص نیز (Representative specimen: نمونه کوچکی که به دقیق ترین شکل ممکنه نشان دهنده خصوصیات تمام نمونه های مشابه هستند) بوسیله مجموعه داران کانی و شخانه مورد جستجو قرار می گیرند. درست همانند مانند مولداویت، شیشه صحرا نیز ماده ای شکننده و نرم است که همین امر نیز کاربرد آن در گوشواره ها، آویزه ها و سایر جواهراتی که در معرض سایش نخواهند بود را مناسب می گرداند. (تصویر ازH. Raab)

پریدوت پالازیتی

گوهری که در تصویر فوق می بینید یکی از شگفت انگیزترین گوهرهاست. این یک قطعه پخ تراش شده از الیوین گوهرین است که تحت عنوان پریدوت در تجارت گوهرها شناخته می شود، این قطعه از یک پالازیت جدا شده است. پریدوت فرازمینی یقیناً یکی از نادرترین گوهرها در زمین می باشد. قطر این سنگ 2.85 میلیمتر بوده و وزنی برابر با 10 سوت ( Point: سوت که یکصدم قیراط است) دارد. (تصویر ازTheGemTrader.com)

برش شخانه پالازیتی

تصویری از یک برش نازک از شخانه پالازیتی اِسکِل که در نزدیکی استان چوبوت (Chubut) آرژانتین به زمین افتاد. این شخانه بوسیله کارگری که در حین فعالیت درمزرعه اش بود یافت گردید و هنگامیکه از خاک بیرون کشیده شد، در حدود 680 کیلوگرم وزن داشت. این شخانه حاوی بلورهای الیوین به رنگ سبز مایل به زرد می باشد که برخی از آنها پریدوت های با کیفیت گوهرین در زمینه ای از آهن شخانه ای می باشند. این ترکیب حکایت از این دارد که این شخانه زمانی بخشی از یک سیاره یا اجسام بزرگ دیگری از منظومه شمسی ما بود که یک هسته فلزی و یک گوشته سنگی داشت. این مواد پالازیتی از بخشی از آن جسم که در نزدیکی مرز هسته- گوشته است، می آیند.

احتمال ایجاد شکستگی در بلورهای الیوین به واسطه تنش های اعمال شده روی یک شخانه طی شکل گیری آن، سفر آن در فضا، ورود آن به جو زمین و اصابت آن به سطح زمین وجود دارد. به دلیل همین شکستگی هاست که یافتن قطعاتی از الیوین های فرازمینی که جهت پخ تراشی به اندازه کافی بزرگ باشند، دشوار می باشد- اما سنگ های پخ تراش بسیاری تولید شده اند! (تصویر ازDoug Bowmanused).

شیشه صحرایی پادشاه توت عنخ آمون

بیش از 3300 سال پیش مصریان باستان در مورد "شیشه صحرای لیبی" اطلاع داشتند و آنرا بسیار ارج می نهادند.  آویزه ای که در بالا نشان داده می شود یکی از چندین دفینه ای همراه با پادشاه توت عنخ آمون است. توت عنخ آمون  یا شاه توت، فرعونی است مصری از هجدهمین خاندانی که بین سال های 1332 تا 1323 پیش از میلاد مسیح فرمانروایی نمودند. سنگ زردی که در مرکز قرار دارد یک قطعه عالی از شیشه صحرای لیبی است که به عنوان گوهر برتر در این آویزه به مورد استفاده قرار گرفته است. (تصویر از Jon Bodsworth)

شخانه های صیقل خورده

برش کاری و صیقل کاری یک شخانه آهنی معمولاً طرحی جذاب از بلورهای فلزی درون آنرا آشکار می سازد. طرح دیده شده در شخانه فوق تحت عنوان "طرح ویدمَنِشتاتِن" (Widmanstatten pattern) شناخته می شود، طرحی طبیعی است که بسیاری آنرا تحسین می نمایند. شخانه های برش خورده و صیقل خورده، جهت ساختن کوژتراش ها، آویزه ها، مهره ها، صفحه های ساعت، انگشترها و بسیاری اشیاء دیگر مورد استفاده قرار می گیرند. قطعه ای که در تصویر فوق دیده می شود یک پیک گیتار می باشد. تصور کنید که یک قطعه موسیقایی را با قطعه ای از یک جسم فراززمینی می سازید! (Mike Beauregard)

شخانه

برخی افراد شخانه های کوچک و خوش شکل را جهت ساختن آویزه ها و گوشواره ها مورد استفاده قرار می دهند. آنها ممکن است شخانه ها را سیم پیچی کرده سوراخ کرده، یک حلقه را به آن ضمیمه نمایند یا اینکه یک رشته را از میان سوراخ طبیعی در سنگ گذر دهند. تمامی شخانه کوچک مانند این نمونه های کَمپو دِل سیِلو ( :Campo del Cieloگروهی  شخانه آهنی و منطقه ای درشمال غرب بوئنوس آیرس آرژانتین) آویزه های جذابی را می سازند که افراد با پی بردن  به فرازمینی بودن آنها شگفت زده می گردند.

الماس هایی از فضا

در دهه 1980 میلادی محققان کشف نمودند که برخی شخانه ها حاوی ریز الماس هایی با ابعاد نانومتر هستند، درحدود سه درصد از تمامی کربنی که در شخانه ها یافت می گردد به شکل نانوالماس می باشد. (تصویر از ناسا)

تِکتیت

نمونه ای عالی از یک تکتیت هندوچینیت (Indochinite tektite) بدست آمده از جنوب شرق آسیا. تکتیت ها قطعاتی هستند از پرتابه های (ejecta) تولید شده هنگامیکه یک شی فرازمینی بزرگ زمین را مورد اصابت قرار می دهد. در منطقه تصادم، حرارت ناشی از ضربه، سنگ را به صورت برق آسا ذوب نموده (flash melt) و آنرا به حالت مذاب از آنجا پرتاب می نماید. تصادمی که تکتیتِ میدان بارش هندوچین را به وجود آورد در حدود 800 هزار سال پیش رخ داد.

اندازه این نمونه با وزن 48.7 گرم، 48 در 35 در 21 میلی متر می باشد. سطح براق و شیشه ای آن طبیعی است و از نظر ظاهر، مشابه ابسیدین (سنگی آذرین با منشاء زمینی) می باشد. به ظاهر آن توجه نمائید که مشابه دهانه های برخوردی کوچک  می باشد و یادآور رِگماگلیپت های یافت شده روی شخانه ها می باشند. (تصویر از Leigh Anne DelRay)

الماس های ایجاد شده بواسطه برخورد سیارک ها

سیارک های عظیم می توانند با سرعتی مابین 6.71 تا 8.94 متر در ثانیه به زمین اصابت نمایند. این برخورد به حد  کافی نیرومند است تا سنگ ها را بخارنموده، دهانه برخوردی عظیمی را حفر کرده و میلیون ها تن پرتابه (ejecta) را به آسمان پرتاب نماید. نیروی ایجاد شده در محل اصابت، دما و فشار را تا اندازه مورد نیاز برای تولید الماس ها بالا می برد. جهت شکل گیری الماس ها، سنگ های هدف باید حاوی مقادیر قابل ملاحظه ای کربن باشند. دهانه برخوردی پوپیگای (The Popigai Crater) در شمال روسیه یک برخورد خرده سیارکی است و ممکن است بزرگترین کانسار الماس جهان را تولید نموده باشد.

تِکتیت پَخ تراش شده

برخی افراد قطعاتی از تکتیت را جهت تولید سنگ های پخ تراش شده، مورد استفاده قرار می دهند. این سنگ ها معمولاً اپاک (کدر) تا تقریباً نیمه شفاف بوده و رنگ  سیاه قیرگون دارند. تکتیت  ها ظاهری زیبا مانند شبق داشته که بسیاری از آن لذت می برند. به دلیل ترکیب شیشه ای که دارند، سختیشان کمتر از سختی حداقلی برای بکارگیری در انگشترهاست. با اینهمه در آویزه ها، گوشواره ها و سنجاق سینه ها و گیره های کراوات  کمتر متحمل سایش یا ضربه خواهند شد. اندازه نمونه فوق 9 در 7 میلیمتر بوده و سنگی مستطیلی است که وزنی در حدود 2 قیراط دارد و در لائوس کشف گردیده است.

بارش شخانه ای سال 1581 تورینگن

نقاشی یک هنرمند از بارش شهابی (شخانه ای) که در نزدکی استان تورینگن آلمان در بعد از ظهر 26 جولای سال 1581 ] یعنی یکشنبه 4 مرداد سال 960 شمسی برابر با دوره شاه اسماعیل دوم صفوی[ به وقوع پیوست. انفجاری گوشخراش که به نظر می رسد زمین را تکان داد و نور روشنی که در سرتاسر منطقه رویت گردید. سپس یک سنگ حدوداً 18 کیلویی از آسمان به زمین افتاد و تا عمق حدوداً یک متری آن فرو رفت. (تصویر از نقاشی ناشناس)

آویزه تِکتیتی

آویزه فوق یک قفس سیمی است که تکتیتی بدست آمده از یک میدان بارش در هندوچین را در بر می گیرد. سیم پیچ کردن، روشی محبوب برای نمایش تکتیت ها، شخانه ها، شیشه های صحرایی و مولداویت هاست. نمونه فوق که حدود 30 میلیمتر بلندی دارد آویزه ای زیبا را ایجاد نموده است. نمونه های کوچک با سیم های ظریف تر پیچیده شده و به عنوان گوشواره ها مورد استفاده قرار می گیرند. تکتیت ها گوهرهایی بدیع اند که توجه را به خود جلب می نمایند و احیاناً اگرکسی که آنها را به خود می آویزد از سرگذشتی که در خود نهفته دارند مطلع باشد، گفتگویی جالب شکل خواهد گرفت.